هر آنچه که یک دانشجوی داروسازی باید راجع به مدیریت درمان دارویی در داروخانه ها بداند

اولین محیطی که دانشجویان داروسازی در آن شروع به کار می کنند، محیط داروخانه است و از او انتظار می رود بتواند یک مدیریت صحیح در امور داروخانه را اجرایی کند. یکی از نقش های اصلی یک داروساز در محیط داروخانه، مدیریت درمان دارویی (MTM) می باشد که بعدا راجع به این موضوع بیشتر توضیح داده می شود.

متاسفانه از این نقش بسیار مهم داروساز در ایران به گونه عملی استقبال نشده است و شاید در داروخانه توسط عده قلیلی از داروسازان به صورت سلیقه ای در حال اجرا باشد. به عنوان دانشجویان داروسازی موظف هستیم نقش مهم وجود داروساز در زنجیره سلامت را بیشتر از قبل به جامعه متذکر شویم که شاید یکی از راه حل ها همین مدیریت درمان دارویی در داروخانه ها باشد.

مدیریت درمان دارویی (MTM) چیست؟

مدیریت درمان دارویی (MTM) به یک کلید واژه مهم در دنیای داروسازی تبدیل شده است. از نظر تئوری ، MTM به عنوان راهی برای برقراری ارتباط بین داروسازان و بیماران عمل می کند و به بیماران امکان می دهد بینش و استقلال بیشتری نسبت به داروهای تجویز شده و همچنین امکان داشتن نقش فعال در مراقبت های بهداشتی خود داشته باشند.

در خارج از ایران به دانشجویانی که در کالج های داروسازی مشغول به تحصیل هستند، آموزش داده می شود که چگونه جلسه MTM را با بیمار انجام دهند و اینکه چگونه چنین جلسه ای به بهبود نتایج سلامتی کمک می کند.

داروسازانی که در محیط داروخانه کار می کنند (Community pharmacists) در دسترس ترین داروسازان هستند و آنها در خط مقدم جنبش MTM قرار دارند. MTM به بیماران این امکان را می دهد که در بهبودی یا حفظ بیماری مزمن خود مشارکت داشته باشند ، اما MTM در دنیای واقعی چقدر موثر است؟

چگونه MTM منجر به بهبود روابط بین داروساز و بیمار و بهبود مدیریت بیماری فرد بیمار می شود؟

مطالعات نشان داده است که MTM به بهبود رابطه داروساز و بیمار کمک می کند. بیماران از داروسازانی که مسافت بیشتری را برای کمک به آنها طی می کنند و به سلامتی آنها اهمیت می دهند، قدردانی می کنند. اما حفظ رابطه داروساز با بیمار به دلایل مختلف هنوز هم در کشورهای خارجی یک چالش می باشد.

MTM همچنین راهی است که به داروسازان کمک می کند تا درک بهتری از نحوه کمک به بیماران در مدیریت داروهای خود داشته باشند و نتایج حاصل از یک تجربه با بیمار می تواند به بهبود مدیریت  درمانی در مورد بعدی کمک کند.

بزرگترین موانع ارائه خدمات MTM چیست؟

یک چالش رایج در میان داروخانه ها کمبود وقت برای ارائه خدمات MTM می باشد. با افزایش تقاضا از داروسازان برای ارائه این سرویس، جدا کردن بخشی از جریان کار برای صحبت های طولانی مدت با بیماران در مورد داروهایشان بسیار دشوارتر می شود. حتی ممکن است هماهنگی زمان ملاقات با بیمار دشوار باشد.

برخی از داروسازان کمبود کارکنان موجود در داروخانه را به عنوان مانعی برای MTM عنوان کردند. داروسازانی که احساس می کنند پشتیبانی کافی برای تأمین مسئولیت های عادی خود را ندارند، معتقدند در صورت وجود خدمات MTM ، از کیفیت بالایی برخوردار نخواهند بود.

از دیگر چالش های بزرگ در ارائه خدمات MTM ایجاد موانع از سمت بیمار است، مثلا: تمایل بیماران برای ورود به داروخانه برای یک جلسه MTM چقدر است، درک آنها از اینکه MTM چیست، برنامه شلوغ آنها اجازه یک جلسه را می دهد و...

برای بهبود هر چه بیشتر مدیریت درمان دارویی (MTM) چه چیزهایی را باید تغییر دهیم؟

از کارکنان داروخانه، از جمله کارآموزان و تکنسین ها  می توان در انجام خدمات MTM بهتر استفاده کرد. این ممکن است شامل برقراری تماس تلفنی، تعیین وقت ملاقات و انجام اقدامات دیگری باشد که شامل تخصص بالینی نیست.

پیشنهاد دیگر، حضور داروسازانی که تنها وظیفه آنها ارائه خدمات MTM می باشد. سایر پیشنهادات شامل بهبود سازمان یا ساختار سیستم MTM در داروخانه است، مانند یادداشت هایی می باشد که در سیستم رایانه ای که هنگام تحویل مورد توجه داروساز قرار می گیرد و به داروساز یادآوری می کند که خدمات MTM یا پیگیری آنها را در آن زمان انجام دهد.

ایده دیگر می تواند این باشد که تعامل بیمار با داروساز  به جلسات MTM ختم شود تا اینکه تعاملات مربوط به بیمه نامه ها یا قوانین دیگر باشد که حتی به درد بیمار نمی خورد.

از بین نظرسنجی های صورت گرفته میان داروخانه دارانی که موافق خدمات MTM بودند یا خدمات را اجرایی می کردند، یک داروساز خاطرنشان کرد که (به استثنای بررسی جامع داروها):

تعاملات کوتاه تر و مکرر با بیماران ممکن است موفقیت آمیزتر از روابط طولانی تر با آن ها باشد. علاوه بر این، تعاملاتی که می توانند از طریق تلفن انجام شوند می توانند به کاهش تعداد مراجعه های اضافی بیمار به داروخانه کمک کنند و این امر منجر به افزایش سرعت در ارائه خدمات MTM می شود.

دانشجویان داروسازی چگونه می توانند با MTM درگیر شوند؟

دانشجویان داروسازی می توانند در دوره های موجود مربوط به چگونگی برگزاری جلسات MTM واقعی با بیماران شرکت کنند. فعالیت اصلی که در آن دانشجویان می توانند تجربه "چگونگی یک جلسه موفق MTM" را کسب کنند، برقراری تماس تلفنی با بیماران می باشد. از آنجا که داروسازان در مراکز خرده فروشی غالباً مشغول فعالیت های روزمره کار خود هستند، دانشجویان قادر به صرف وقت لازم برای صحبت با بیماران و ترتیب قرار ملاقات MTM یا پیگیری می باشند.

علاوه بر تماس های تلفنی، دانشجویان داروسازی در مستند سازی جلسه MTM نیز مفید هستند. فرآیند اسناد و مدارک برای MTM به طرز نامفهومی زمان بر است، اما دانشجویان زمان لازم برای مستندات دقیق و دقیق را دارند. چنین فرایندی برای دانشجویان نیز مفید است زیرا دانشجویان را با برنامه های اسناد MTM و دستورالعمل های وضعیت بیماری آشنا می کند.

دانشجویان همچنین ممکن است با کمک داروساز در آماده شدن برای جلسه MTM نقش داشته باشند. این ممکن است شامل: در نظر گرفتن مشخصات بیمار، داروها، سابقه دارویی، تبعیت، بیماری های گذشته و حال و یادداشت های پزشکان باشند.

نتیجه چیست؟

به عنوان یک دانشجوی داروسازی برای برگرداندن شان حقیقی داروساز در جامعه  و شناساندن هرچه بهتر جایگاه داروساز و وظایف آن به عنوان بخشی از زنجیره سلامت به مردم، باید با علم و آگاهی هرچه تمام تر قدم در این مسیر بگذاریم.

محتوایی که خدمت شما ارائه شد پاسخ به سوالات برخی از دانشجویان سرتاسر جهان پیرامون MTM می باشد. یکی از اصلی ترین وظایف یک داروساز، مشاوره دارویی می باشد که این مشاوره دارویی بخشی از خدمات MTM می باشد و آگاهی کامل از MTM و اجرایی کردن آن کمک شایانی به جامعه و نظام سلامت می کند.

همچنین باید توجه کنید که مدیریت یک داروخانه به مهارت های مختلفی نیاز دارد که به مشاوره و اطلاعات دارویی محدود نمی شوند. اگر قصد دارید بیشتر در مورد کسب و کار داروخانه بدانید، دوره مدیریت داروخانه به کارتان می آید.