| مارکتینگ | | کسب و کار |

گیمیفیکیشن چیست و چه کاربردی دارد؟

گیمیفیکیشن چیست و چه کاربردی دارد؟
سارا درجزینی
نویسنده سارا درجزینی

قبل از اینکه مثل خیلی از مقالات سراغ تعریف و مزایا و کاربردهای گیمیفیکیشن که احتمالا بعضی از شما جدیدا اسم آن را زیاد شنیده‌اید بروم دوست دارم یک داستان از تجربیات خودم برایتان تعریف کنم. داستانی که فکر می‌کنم با شنیدن آن حرف‌های بعدی‌ام درباره‌ی گیمیفیکیشن در این متن را خیلی بهتر درک کنید.

یکسال پیش یکی از دوستانم یک پست در اینستاگرام برایم فرستاد که زیرش نوشته بود:

"ساراهای عزیز میتونید فردا به رستوران ما بیاید و روی همه‌ی چیزایی که خودتون و همراهانتون سفارش میدید پنجاه درصد تخقیف بگیرید."

کنجکاو شدم و کمی که پیج را بالا و پایین کردم متوجه شدم این رستوران برنامه‌ای به اسم pick a name دارد که هر هفته از فالوئرهایش می‌خواهد نام پیشنهادی خود را فرستاده و در آخر در نظرسنجی بین دو اسم نهایی آن هفته شرکت کنند.

در نهایت هم دوشنبه‌ی همان هفته به اسم انتخابی پنجاه درصد تخفیف می‌دهند. فردای آن روز من هم مثل خیلی از ساراهای دیگر با خانواده‌ام به آن رستوران رفتم و حتی باید اعتراف کنم یکی از بهترین پیتزاهای عمرم را هم خوردم!

بعد از آن هم آن رستوران را به خیلی از دوستانم پیشنهاد کردم و حتی مثل دوستم که پست این رستوران را برایم فرستاده بود، من هم گاهی که اسم یکی از دوستانم را در پست‌ها می‌دیدم آن را برایشان میفرستادم.

خب فعلا داستان را همین‌جا نگه داریم و برویم سراغ بحث جذاب گیمیفیکیشن تا برایتان توضیح دهم این تجربه چه ارتباطی با گیمیفیکیشن دارد. هرچند که مطمئنم با خواندن یکی دو پاراگراف اول خودتان خیلی خوب این موضوع را متوجه خواهید شد.

گیمیفیکیشن چیست و چطور کار می‌کند؟    

Gamification، بازی‌ سازی یا بازی‌وارسازی تکنیکی است که در آن از عناصری بازی‌ها (Game Play) در جایی به غیر از بازی استفاده می‌شود.

در این تکنیک طراحان گیمیفیکیشن با قرار دادن ویژگی های سرگرم کننده مثل تابلوهای امتیازات و نشان‌های مختلف در یک سیستم، انگیزه های ذاتی کاربران، کارمندان یا دانش‌آموزان را قلقلک داده و کاری می‌کنند تا آ‌ن‌ها با انجام فعالیت‌های روزمزه یا کارهایی که معمولا از انجام آن‌ها سر باز می‌زنند، پاداشی کسب کرده و از آن فعالیت بیشتر از لذت ببرند.

در نتیجه تعامل آن‌ها را با یک محصول یا خدمت افزایش داده و باعث خوشحالی، رضایت و وفاداری بیشتر مخاطبان می‌شوند.

به عبارتی یک تجربه‌ی جذاب و کامل بازی‌سازی احساسات یک مخاطب یا کاربر را تحریک کرده و و تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث شروع یک فعالیت از طرف او می‌شود که در نهایت کمک می‌کند هر دو طرف مخاطب و ارائه‌دهنده‌ی محصول یا خدمت به اهدافشان برسند.

بیایید برویم سراغ داستانی که ابتدا برایتان تعریف کردم و ببینیم این رستوران چطور با استفاده از گیمیفیکیشن در اینستاگرام و یک کمپین ساده، بیزنس خود را به افراد معرفی کرده است.

این رستوران اول هر هفته از مخاطبان می‌خواست اسم پیشنهادی خود را در باکس مخصوص یا در کامنت‌ها برایش بفرستند. مخاطبان هم که همه دوست داشتند نام انتخابی، نام آن‌ها باشد شروع می‌کردند به فعالیت که قطعا تاثیر به سزایی در بالا رفتن نرخ تعامل  یا engagement rate پیج رستوران داشت.

سپس بعد نظرسنجی نهایی یک اسم انتخاب می‌شد و اینجا بود که مخاطبان هم به نون و نوایی رسیده و بالاخره اسم عده‌ای این وسط انتخاب می‌شد(کسب پاداش و رضایتمندی مخاطبان).

البته در نهایت رستوران از مرحله‌ی آخر هم نهایت سود را می‌برد چون مخاطبانی مثل دوست عزیز من، با کمال میل پست را با دوستانشان به اشتراک گذاشته یا حتی آن‌ها را زیر پست تگ می‌کردند تا از این تخفیف استفاده کنند.

استفاده از گیمیفیکیشن در کسب و کار

پیش از اینکه بیشتر درمورد گیمیفیکیشن صحبت کنیم، بهتر است کمی هم درمورد بازی‌ها بدانیم تا بفهمیم در یک پروسه‌ی گیمیفیکیشن دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟

مکانیک‌ها و دینامیک‌های یک بازی چه هستند؟

دو عنصر اصلی که هنگام اجرای گیمیفیکیشن  و طراحی آن باید در نظر گرفته شوند، کاربرد مکانیک بازی و دینامیک یا پویایی بازی است.

برای اینکه گیمیفیکیشن در یادگیری و ایجاد یا تغییر یک رفتار در مخاطبان موثرتر باشد، دانستن تفاوت‌هایی که مکانیک و دینامیک با یکدیگر دارند و به کارگیری آن‌ها در کنار یکدیگر بسیار مهم است. در ادامه برخی از مشخصات اصلی هر یک را برایتان خواهم گفت.

مکانیک بازی چیست؟

مکانیک‌ها، مکانیسم‌ها یا عناصر اساسی هستند که یک بازی را جلو می‌برند. مکانیسم ها رفتار خاصی را با کمک پاداش تشویق کرده و به پیشبرد بازی در هر محیطی غیر بازی کمک می‌کنند.

اگر بخواهم ساده‌تر بگویم، مکانیک بازی قوانین و پاداش‌هایی است که در یک محیط بازی‌سازی شده از آن استفاده می‌شود تا شرکت‌کنندگان بیشتر با روند بازی درگیر شده، وارد مراحل بعد شده و پیشرفت کنند. سطح بندی، امتیازات، نشان‌ها، تابلو افتخارات و... نمونه‌هایی از مکانیک‌های بازی هستند.

مکانیک‌های بازی باید با انطباق بر اهداف ما در گیمیفیکیشن انتخاب شوند. اما درنهایت این مکانیک‌ها به تنهایی کافی نیستند.

اضافه‌کردن برخی پاداش‌ها و چالش‌ها به هر فرآیند ممکن است به ایجاد تغییر رفتار در کوتاه مدت کمک کند، اما در بلند مدت ممکن است به تنهایی کافی نباشند و به تدریج ممکن است تکراری شوند. بنابراین برای درگیر نگه‌داشتن افراد، باید دینامیک یا پویایی را به بازی اضافه کنید.

دینامیک بازی چیست؟

دینامیک بازی مجموعه‌ای است از احساسات، رفتارها و تمایلات موجود در بازی که کاربران در مقابل مکانیک‌ها دارند.

این دینامیک‌ها باعث تکامل بازی شده و افراد مختلف را از راه‌های مختلفی هدایت می‌کنند. در یک بازی همه افراد توسط عناصر یکسانی هدایت نمی شوند به عنوان مثال برخی ممکن است رقابت از طریق رنکینگ امتیازات را ترجیح دهند، برخی همکاری و انجام ماموریت‌های تیمی، بعضی‌ها هم کسب نشان‌های منحصر به فرد و باز کردن قفل ماموریت‌های جدید.

دینامیک بازی برای تقویت تعامل و ایجاد انگیزه در شرکت‌کنندگان استفاده می شود تا هر فرد باتوجه به انگیزه‌هایش در بازی پیشرفت کرده و مرحله‌ی بعدی برود.

مزایای استفاده از گیمیفیکیشن

گیمیفیکیشن مفید و عملی است چون به افراد این امکان را می‌دهد که آنچه را انجام می‌دهند کنترل کنند و واضحا به آن‌ها نشان می‌دهد تا امروز چقدر پیشرفت داشته‌اند. حتی در موارد پیشرفته‌تر و طولانی مدت نقشه‌ای برای راهنمایی اقدامات و جوایز بعدی به آن‌ها نشان داده و رفتارهای صحیح را به وضوح نشان می‌دهند.

دکتر Lennart Nacke مدیرگروه بازی‌های HCI در انستیتو بازی‌های دانشگاه واترلو در کانادا می‌گوید:

"طراحی بازی از طریق ایجاد انگیزه های ذاتی، مانند انگیزه‌های ما برای تعامل اجتماعی،  مشارکت‌، دستاوردها، افزایش چالش‌ها به ما این امکان را می‌دهد تا صلاحیت خود را نشان دهیم. طراحی یک گیمیفیکیشن موفقیت‌آمیز به معنای درگیرکردن معنادار مردم با تعاملاتی است که در شرایطی غیر از آن ناپسند تلقی شده یا به سمت آن نمی‌روند."

مزیت های گیمیفیکیشن در پیشرفت کاری

بنابراین می‌توان گفت بزرگترین مزیت گیمیفیکیشن همین است، اینکه می‌توان با استفاده از آن افراد را به سمت کارهایی سوق داده، که اگرچه برای خودشان هم سودمند است، ولی در حالت عادی چندان تمایلی به انجام این کارها نداشته و همچنین می‌توان رفتارهایی را در آن‌ها نهادینه کرد که شاید در با روش‌های معمول مدت‌ خیلی بیشتری زمان ببرد.

اما گیمیفیکیشن امروزه در شاخه‌های مختلفی کاربرد داشته و استفاده می‌شود که در ادامه به چند مورد از آن‌ها خواهیم پرداخت.

کاربردهای گیمیفیکیشن در محیط کار

همانطور که پیش‌تر چندبار گفتیم Gamification استراتژی تأثیرگذاری و ایجاد انگیزه در رفتار افراد است که این شامل کارمندان نیز می شود.

گیمیفیکیشن را می‌توان در طیف وسیعی از موقعیت‌ها که در آن افراد نیاز به انگیزه برای انجام اقدامات یا فعالیت های خاص دارند، اعمال کرد. گیمیفیکیشن در محل کار می تواند تعامل کارمندان را افزایش دهد تا عملکرد شرکت را افزایش دهد.

وقتی در محیط کار مکانیک‌ها و دینامیک‌های بازی را شفاف‌سازی می‌کنیم، پیگیری اهداف، کار یک کارمند نیز شفاف‌تر شده و او می‌تواند از طریق همکاری و رقابت پیشرفت را در عملکرد خودش ببیند، درباره دستاوردهایش بازخورد فوری‌ای گرفته و با همکارانش بهتر ارتباط برقرار کند.

کاربرد گیمیفیکشن در محیط کاری

درنهایت با یک بازی سازی استراتژیک در شرکت‌ها و سازما‌ن‌ها می‌توان به نتایج بهتری مانند موارد زیر دست یافت:

  • بهبود یادگیری و استفاد از ابزارهای مختلف
  • افزایش اشتراک‌گذاری دانش و مهارت
  • بهبود سطح خدمات
  • بهبود عملکرد، رضایت و انگیزه‌ی کارمندان در محل کارشان
  • یافتن ارتباطات بین موضوعات مختلف و مشوق‌ها و ترجیحات کارمندان

کاربردهای گیمیفیکیشن در آموزش

دیمیتری مندلیف دانشمند روسی است که اغلب او را به عنوان دانشمندی که اولین بار جدول تناوبی را منتشر کرد، می شناسند. با این حال، چیزی که به آن توجه نشده این است که وی ممکن است یکی از اولین دانشمندانی باشد که برای انجام یک کار آموزشی از گیمیفیکیشن استفاده کرده است.

مندلیف که به کارت بازی علاقه‌ی زیادی داشت، از کارت به عنوان راهی برای دسته بندی عناصر به گونه ای که بتوان آن را بهتر درک کرد، استفاد کرد. مندلیف با قرار دادن هر عنصر و سایر اطلاعات روی کارت و قرار دادن آنها رو به روی میز، فرایند طبقه بندی را به یک جور کارت بازی تبدیل کرد.

با این کار او توانست درک بهتری از روابط هر یک از عناصر داشته باشد و این کار او کمک کرد که بعدها دانشمندان عناصر جدیدی را که جای آن‌ها در جدول خالی بود را نیز پیدا کنند. در حقیقت این پیشبینی عناصر کشف نشده، با استفاده از جدول بود که او را به دانشمندی مشهور تبدیل کرد.

نمونه بازیسازی در اموزش - جدول  مندلیف

شاید او در دوران تحصیل بهترین دانش‌آموز کلاس نبود ولی با یک بازی سازی به یک شخصیت تاریخی تبدیل شد. پس شاید بتوان از این نمونه به عنوان یکی از فواید گیمیفیکیشن و تأثیری که می‌تواند بر همه دانش آموزان داشته باشد، نام برد.

اما مسلماً رایج‌ترین شکل گیمیفیکیشن تاکنون در یادگیری و آموزش بوده است. وقتی هر دو مکانیک و دینامیک به روشی صحیح به کار گرفته شوند، می‌توانند تعامل کاربر را برانگیخته و انگیزه دانش‌آموز را به بالاترین ارتفاع ممکن برسانند.

در استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش هدف نهایی باید این باشد که فراگیران را درگیر محتوا و ارزش افزوده کنیم. در حقیقت در اینجا محصولی که به کارربر ارائه می‌دهیم، دانش، مهارت یا رفتاری است که می‌خواهیم به آن‌ها یاد بدهیم.

یکی از بخش‌های جذابی که ما هم در سورنا آکادمی زیاد از آن استفاده می‌کنیم همین کاربرد است.

احتمالا خیلی از شما می‌دانید که ما در انتهای هر دوره‌ یک سناریو یا بازی جدی طراحی می‌کنیم و سعی می‌کنیم به شما کمک کنیم با استفاده از اصول گیمیفیکیشن و مکانیک‌ها و دینامیک‌های مختلف در یک بازی مهارت‌های سخت و نرمی که شما باید در دنیای واقعی داشته باشید را محک بزنید.

مزایای گیمیفیکیشن در یادگیری

چرا یادگیری به روش گیمیفیکیشن جذاب و موفق است؟

◼️فراگیران فعالیت های یادگیری عملی را جذاب می دانند. در یادگیری بازی‌سازی شده، فراگیران این فرصت را دارند که با انتخاب اقدامات خاص به اهداف خود برسند. آن‌ها همچنین بلافاصله با عواقب این اقدامات روبرو می شوند.

◼️یادگیری مبتنی بر بازی به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های تفکر انتقادی و حل مسئله خود را تقویت کنند.

◼️در یک محیط بازی‌سازی شده، افراد برای اقدامات خود فوراً بازخورد می گیرند. بنابراین، آن‌ها می‌دانند که کجا اشتباه کردند و کدام اقدامات در مسیر درست قرار دارند.

◼️غلبه بر مشکلات در محیط بازی به افزایش اعتماد به نفس دانش‌آموز کمک می‌کند. با تمرین کافی در محیط مجزی آن‌ها می‌توانند برای قبول مسئولیت در زندگی آماده شوند.

کاربردهای گیمیفیکیشن در بازاریابی و بیزنس

از آنجایی که مقاله را با مثالی از این مورد شروع کردم و درموردش توضیح دادم نمی‌خواهم توضیح چندان اضافه‌ای بدهم. امروز گیمیفیکیشن در بیزنس‌ها چیزی است که می‌تواند به شما در مشارکت مشتری‌ها، میزان فروش خدمت و محصولات شما، شناخت رفتارها و سلیقه‌ی مخاطبان و برندینگ و حس خوب مخاطبان نسبت به شما تاثیرگذار باشد.

در یک کلام گیمیفیکیشن می‌تواند کاری کند از یک دانشجوی معمولی به صاحب یک بیزنس با بیش از 300 میلیون کاربر در سراسر دنیا تبدیل شوید!

بله درست است در آخر این مقاله می‌خواهم در مورد معروف ترین اپلیکیشن آموزش زبان یعنی Duolingo صحبت کنم که به نظر من یکی از زیباترین مثال‌های به کارگیری گیمیفیکیشن در آموزش و تبدیل آن به یک بیزنس موفق و پولساز است.

کلاس‌های زبان مدرسه یا آموزشگاهی را که همه‌مان در کودکی (اکثرا به ضرب و زور پدر و مادرمان) و در یک عصر دلگیر پاییزی در در آن‌ها نشسته‌ایم و خمیازه‌کشان به ساعت چشم دوخته‌ایم را تصور کنید. دولینگو برعکس تمام آن‌هاست. اپلیکیشینی جذاب که بارها خود من را ساعت‌ها بیدار نگه داشته تا امتیاز بیشتری جمع کنم.

اپلیکیشن د.ولینگو و گیمیفیکیشن

از ابتدای ورود به این اپلیکیشن و گیمیفیکیشن و بررسی مکانیک‌ها و دینامیک‌های فراوان آن شروع می‌کنم. با ورود به این اپلیکیشن لیستی از زبان‌ها به شما پیشنهاد می‌شود که به جز زبان‌های رایج دنیا کلینگان (زبان مخصوص فیلم استارترک) و والرین (زبان مخصوص سریال گیم آو ترونز) در آن وجود دارد.

بعد از انتخاب زبان وارد یک صفحه می‌شوید که سطوح مختلف را از پایه تا پیشرفته در آن می‌بینید. (دینامیک سطح بندی) سپس می‌توانید برای خودتان یک هدف روزانه از امتیازات تعیین کنید (مکانیک امتیازدهی) و هر چند روزی که به هدف خود پایبند بمانید در یادگیری وقفه ایجاد نکنید رکورد بهتری می‌زنید.

در جریان یادگیری زبان علاوه بر اینکه سطوح مختلف را به مرور طی می‌کنید می‌توانید وارد لیگ‌ها مختلف شده و علاوه بر رقابت با افراد مختلف از سراسر دنیا (دینامیک رقابت) نشان‌های مختلفی را نیز به افتخارات خود اضافه کنید (مکانیک تابلو افتخارات).

همچنین در طی آموزش نشان‌های مختلفی وجود دارد که به دلایل مختلف از تکمیل پروفایل تا جمع آوری سکه و الماس به شما تعلق می‌گیرد که می‌توانید با آن از فروشگاه هم خرید کنید.(مکانیک فروشگاه و دینامیک علاقه به خرید و رقابت بیشتر)

در آخر...

در این مقاله سعی کردم خلاصه‌ای از اینکه گیمیفیکیشن چیست و چه کاربردهایی دارد را به همراه مثال‌های مختلف برایتان توضیح دهم. گیمیفیکیشن در دنیای امروز یکی از تکنیک‌هایی است که می‌تواند شما یا بیزنس‌تان را از معمولی به متمایز و عالی ارتقا دهد.

پس حتما آن را جدی بگیرید و بیشتر از آن استفاده کنید. اگر هم این مقاله توانست کمکی به شما کرده یا شما را به ین حوزه علاقمند کند خوشحال می‌شوم اگر نظرتان را در پایین صفحه کامنت کرده و این مقاله را به دوستانتان هم پیشنهاد دهید.

درباره نویسنده

سارا درجزینی

سارا درجزینی

سارا هستم؛ دانشجوی داروسازی دانشگاه شهید بهشتی. در زندگی‌ام به خیلی از حوزه‌ها سرک کشیده‌ام و به خیلی چیزها علاقه دارم ولی از یادگیری چند چیز خسته نمی‌شوم؛ اقتصاد، مارکتینگ، فیلم‌دیدن و البته زبان‌های مختلف! باور دارم مهم‌تر از اینکه کجا، چه کاری انجام دهیم؛ این است که ارزشمند باشیم و ارزش بیافرینیم چرا که در نهایت به قول اندی در رستگاری در شاوشنگ "چیزای خوب هیچ‌وقت نمی‌میرند!"

1 نظر

  • زهرا ملکی زهرا ملکی می گوید:

    سلام خانم درجزینی عزیز من دانشجوی ارشد روانشناسی تربیتی شهید بهشتی هستم تصمیم دارم برای پایان نامه روی اثر گیمیفیکیشن بر اختلالات یادگیری کار کنم مقالتونو خوندم و خواستم چنانچه در این زمینه اطلاعاتی دارین از راهنماییتون استفاده کنم سپاس فراوان

ارسال نظر