نانوفناوری در صنایع آرایشی و بهداشتی

استفاده از نانوفناوری در گرایش های مختلف علمی روز به روز در حال افزایش است؛ این فناوری پنجره های جدیدی از ماورای ناشناخته علوم مختلف را به روی محققان و پژوهشگران باز کرده است و به یمن وجود این دانش، اعماق ناشناخته علوم دیگر شناخته می شوند. نانوفناوری، علمی است میان رشته ای که در صنایع و رشته های مختلفی از جمله مهندسی مواد، پزشکی، داروسازی، دامپزشکی، زیست‌شناسی، فیزیک کاربردی، مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی و مهندسی کشاورزی به کار گرفته می شوند.

صنعت آرایشی بهداشتی هم مانند دانش نانو به سرعت در حال رشد است و کارآفرینان این حوزه برای اینکه رضایت مشریانشان را حفظ کنند، همیشه در رقابت تنگاتنگ بوده اند تا کیفیت و کارآیی محصولات آرایشی بهداشتی را افزایش دهند؛ به همین منظور وقتی کارآفرینان این حوزه تاثیرات به کارگیری این دانش را در افزایش کیفیت و کارایی خدمات و محصولات مشاهده کردند، هرچه سریع تر دست به کار شدند تا از این دانش در محصولاتشان استفاده کنند که کارآفرینان حوزه آرایشی بهداشتی استفاده از این فناوری را برگ برنده ای برای خودشان در بازار رقابتی می دانند.

نانو فناوری چیست؟

همیشه برای اینکه شناخت بهتری نسبت به یک موضوع جدید داشته باشیم، بهتر است از تعاریف شروع کنیم.نانو فناوری دانش دستکاری اتم ها در مقیاس نانومتر (1 نانومتر- 100 نانومتر) و ایجاد یک سری ساختارهای سازمان یافته  جدید با ارائه رفتارها و خواص مختلف مواد شناخته شده می باشد.

از نظر مولکولی رفتارهایی مثل ویژگی های فلورسانس، نقطه ذوب، واکنش شیمیایی، هدایت الکتریکی، نفوذ پذیری، کاهش اندازه ذرات دستخوش تغییر می شود. کاهش اندازه ذرات منجربه افزایش نسبت سطح به حجم می شود بنابراین، نانوذرات نسبت سطح به حجم بسیار بزرگتری از ذرات بزرگتر همان ماده دارند که این امر واکنش پذیری آنها را افزایش می دهد. نانومواد و نانوساختارها بیشتر در فرمولاسیون های آرایشی و دارویی استفاده می شوند، اگرچه سمیت سلولی آنها بحث برانگیز است که بعدها گفته میشود که این مورد چالشی برای استفاده از دانش نانو در صنعت آرایشی و بهداشتی است.

بعد از اینکه نانوفناوری را تعریف کردیم، جالب است بدانیم سیر کشف این نوع دانش از کجا نشات گرفته است که نگاهی گذرا بر تاریخچه نانوفناوری خواهیم داشت.

نگاهی گذرا به تاریخچه نانوفناوری

به گفته تحلیل گران دنیای علم، نانوفناوری را می توان چهارمین انقلاب صنعتی در نظر گرفت؛ جرقه این دانش در سال 1980 میلادی در طراحی و مهندسی ساختمان  برای افزایش مقاومت در مصالح و ... زده شد که بعد از حدود 20 سال این دانش در ایران و جهان هم کم کم با نام نانوفناوری رواج پیدا کرد. سازمان نوآوری ملی نانوفناوری (NNI) در سال 1999 در آمریکا و در سال ۱۳۸۲ ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (INIC) در ایران تأسیس شد. بعدها سازمان غذا و دارو در ایران کمیته ای با نام کمیته فناوری نانو را تشکیل داد تا نظارت منسجم تری بر محصولات تولیدی مبتنی با این فناوری داشته باشد.

سازمان های نظارتی مرتبط با محصولات آرایشی و بهداشتی آنگونه که باید و شاید قوانین سفت و سختی نسبت به داروها ندارند و شاید علت این امر عدم تاثیرات مستقیم برگردش خون سیستمیک می باشد در صورتی که این نوع محصولات از جهت ایجاد آلرژی و بسیاری از بیماری ها و ضایعات پوستی از اهمیت بالایی برخوردار هستند که باید قوانین سفت و سختی را سازمان های نظارتی مرتبط اعمال کنند به عنوان مثال علاوه بر اینکه قوانین ایالات متحده این اجازه را به محصولات و مواد آرایشی و بهداشتی می دهد که قبل از ورود به بازار نیازی به تأییدیه FDA ندارند (به غیر از مواد رنگی که در رنگ موها استفاده می شود که باید برای استفاده مورد نظر آنها تأیید شود.)، FDA تعریف قانونی برای نانو فناوری هم ندارد بنابراین محصولاتی که بر پایه این فناوری تولید می شوند و جزو محصولات آرایشی و بهداشتی هستند، نظارت منسجم و سفت و سختی ندارند. با این وجود FDA یک گایدلاینی فقط برای ایمنی این نوع محصولات بر پایه نانوفناوری منتشر کرده است.

کاربردهای نانوفناوری در صنایع آرایشی و بهداشتی

کاربردهای نانو فناوری و نانومواد را می توان در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی از جمله مرطوب کننده ها ، محصولات مراقبت از پوست ومو وضد آفتاب ها مشاهده کرد که به چند مورد از کاربردهای اصلی نانو فناوری در لوازم آرایشی و بهداشتی اشاره می کنم.

1.نانوذرات موجود در مواد آرایشی و بهداشتی به عنوان فیلترهای UV

اولین موارد استفاده از نانوذرات به عنوان فیلترهای UV بوده است. دی اکسید تیتانیوم و اکسید روی ترکیبات اصلی مورد استفاده در فیلترهای UV هستند. برای آشنایی کامل از فیلترهای UV در صنعت کازمتیک به وبینار سوم و پنجم مدرسه کازمتیک مقدماتی مراجعه کنید. در ضدآفتاب ها برای اینکه ترکیبات روی و تیتانیوم ظاهری غیرقابل قبول(رنگ و بوی مناسب، شفافیت، کاهش چربی، ...) به محصول تحمیل نکنند، این دو ترکیب را بسته به روشی که برندهای مختلف برای فرمولاسیون به کار می گیرند، میکرونیزه می کنند تا کیفیت محصول افزایش پیدا کند. روشهای مختلفی برای این کار وجود دارد که عموما از روش Encapsulation techniques استفاده می شود.

https://youtu.be/JcwUNAjmU_g

2.نانوذرات در Drug Delivery در محصولات آرایشی و بهداشتی

در وبینار سوم مدرسه کازمتیک مقدماتی، خانم دکتر....... فرمودند که هیچگاه محصولات آرایشی و بهداشتی را نباید  به چشم یک درمان کامل برای مشکلات پوست و مو نگاه کرد به عنوان مثال کرم های ضد لک، درمانی کامل برای لک نیستند و فقط پوست شما را در برابر عوامل خارجی تحریک کننده ایجاد لک محافظت کامل یا نسبی می کنند که این کامل و نسبی بودن هم به نوع فرمولاسیون برند بستگی دارد. نانوفناوری هم برای اینکه کارایی درمان به واسطه محصولات آرایشی و بهداشتی را افزایش دهد، کاربرد دارد.

کاربرد دوم فناوری نانو برای Drug Delivery ماده موثره دارویی هستند. لیپوزوم ها(Liposome) و نیوزوم ها(Niosomes) در صنایع آرایشی و بهداشتی به عنوان عمده ترین وسیله Drug Delivery استفاده می شوند. مشخص شده است که ساختارهای جدیدی مانند نانوذرات چربی جامد(Solid-lipid) و nanostructured lipid carriers عملکرد بهتری نسبت به لیپوزوم ها دارند. که این ساختارها کمک می کنند مواد موثره به طور موثرتر و کنترل شده ای به بافت هدف در لایه های پوست برسند.

تکنیک های دیگری در Drug Delivery رواج پیدا کردند که شامل Encapsulation techniques ،Nanocrystals and nanoemulsions، dendrimers می باشند. برای اطلاع کامل از چگونگی عملکرد تمام این تکنیک های Drug Delivery، به وبینار اول مدرسه کازمتیک پیشرفته مراجعه کنید.

3. بهبود نفوذپذیری ذرات ماده موثره در محصولات آرایشی و بهداشتی

محصور کردن یا تعلیق کردن(Encapsulating or suspending) مواد موثره در پایه فرمولاسیون محصول، نفوذ آنها را به پوست افزایش می دهد.به عنوان مثال شرکتLorealاز نانوکپسول های پلیمری برای رساندن مواد فعال(رتینول یا ویتامین A) استفاده کرده است تا این ماده به لایه های عمیق پوست نفوذ کند. در سال 1998 این شرکت از Plentitude Revitalift که در دسته ی کرم های ضد چروک می باشند با استفاده از نانوذرات رونمایی کرد. محصول دیگری به نام La Prairie در بازار موجود است که با استفاده از نانو فناوری ظاهری یکدست به پوست می دهد وخطوط و چین و چروک های ناهموار را در شش هفته به حداقل می رساند که به شکل آمپول فرموله شده است. شرکت های دیگری با محصولاتی بر پایه نانوفناوری وجود دارند که هدف از فرمولاسیون محصولاتشان، افزایش نفوذ به لایه های پوست به منظور مراقبت از پوست صورت می باشند به عنوان مثال محصول Neutrogena از شرکت Johnson & Johnson یا محصولات Mary Kay and Clinique از برند Lauder می باشد.

ارتباط بین دنیای نانوفناوری و صنایع آرایشی و بهداشتی یک دنیای جدیدی است که روز به روز اطلاعات آپدیت شده افزوده می شود و هنوز بخش هایی زیادی از این Nanocosmeciutical برای دوستداران این دو حوزه ناشناخته است و پتانسیل های بالقوه بسیاری برای پیشرفت تان وجود دارد و به نوعی ترند این روزهای دنیای آرایشی و بهداشتی می باشد.

نتیجه

استفاده از نانوفناوری در صنعت کازمتیک که اصطلاحا به آن nanocosmeciutical گفته می شود مزایا و معایب خود را دارد اما چون عیبی که برای این فناوری در صنعت کازمتیک ارائه شده است، مانع از استفاده گسترده از نانوفناوری شده است؛عیبی یا به عبارتی چالشی که بیان شده است این است که خطرات احتمالی ایجاد شده توسط آنها هم برای زندگی انسان و هم برای محیط زیست جبران ناپذیر است و علت این امر را در Scale مواد به کاررفته و خطرات احتمالی آنها دانسته اند. اگر در داروخانه مشغول به کار هستید، به قفسه های محص.لات دارویی و آرایشی و بهداشتی یک نگاهی بیندازید متوجه می شوید که درصد خیلی کمی از محصولات با این فناوری را تشکیل داده اند.

 مزیت اصلی هم افزایش کارایی و تاثیرگذاری محصولات آرایشی و بهداشتی با این خصوصیات تغییر یافته شامل رنگ، شفافیت، حلالیت و تسریع یا کنترل واکنش های شیمیایی می باشد که باعث می شود نانومواد برای صنایع آرایشی و بهداشتی جذاب باشند.